TÖRE…TİYATRO ASMİN (Almanya)

Töre,aklımda depişirken canım yanıyor…Ne yapabilirim dedim kendi kendime, tek tek failleri alıp karşıma konuşsam ömrüm yetmez.En iyisi mi,bu platformdan hem faillerini hem de « Bizde töreye karşı mücadel

Töre,aklımda depişirken canım yanıyor…Ne yapabilirim dedim kendi kendime, tek tek failleri alıp karşıma konuşsam ömrüm yetmez.En iyisi mi,bu platformdan hem faillerini hem de « Bizde töreye karşı mücadeleye varız » diyecek gönüllüleri bilinçlendirmek için bir yaprak açmak…Buyrun töre’ye,tanışma faslı… www.tiyatroasmin.de Töre’nin bilindik anlamı; Bir toplulukta benimsenmiş, yerleşmiş davranış ve yaşama biçimlerinin, kuralların, görenek ve geleneklerin, ortaklaşa alışkanlıkların, tutulan yolların bütünü, âdet… Bir toplumdaki ahlaki davranış biçimleri, adap… Prof. Ünsal Oskay ise şöyle tanımlıyor: “Töre, denenmiş belli bir hayat biçiminin işleyişini sağlamak için, geleneğin geçerli olduğu anlaşılmış kurallarını haklaştıran bir türü. Töre, değişmenin yavaş olduğu topluluğun ve o topluluğu kuşatan dış dünyayla ilişkilerinin muhafaza edilmesi için, içeride kutsanması gereken bir manevi değerler manzumesini taşır. Bu, karı-koca ilişkisini kuşatan kayınvalide, kayınpeder, dayılar, amcalar, vs arasında olur çünkü, modern kapitalist dönemden önceki tüm maddi ve manevi değerlerin üretimini denetleyip gerçekleştiren en asli organizasyon biçimi hanedir.” M. Roshental, Felsefe Sözlüğü Zaman verilmese de, belli bir tarihsel geçmişe sahip olma zorunluluğu çok açık belirtiliyor. Bir anlayışın, bu uygulamanın “töre” olabilmesi için geçerli bir zaman dilimidir bu... Bu zamanın ne kadar zaman olması gerektiği sorusunun yanıtını törebilimcilere bırakıp sohbetimize devam edelim: Bizim gibi yarı sömürge, yarı-feodal bir niteliğe sahip ülkelerin toplumlarında uygulanan törelerde bir çok şeyin yanı sıra ön plana çıkan birkaç konu var: 1. Cinsellikle ilgili töreler (fuhuş, nikahsız evlilik ve çocuk, zorla evlendirme, miras, vb.), 2. Yönetimle ilgili töreler ( Aşiret, dini veya siyasi örgütlenmeler ya da kısaca mülkiyetin ve beraberinde olanların yönetimi) 3. Ataerkillikle ilgili töreler 4. Kan davası, vb.vb... *** “Bir yandan ensesinin üstünde havaya kalkmiş kılıcın altında yaşam şansı için direnirken,diğer yandan itilmişligin şanssızlığı yaşamın güdüsünün karşısında sırıtırken,onu bu koşullardan kurtaracak,neyi vardı?” Cuci Han Töre’yi sorguya çektim bir gün; -Nedir senden çektiğimiz? -Asıl ben çekiyorum sizlerden…Adım dilinizin aksanında İblis, ısmarlama cehalet adına ne halt yerseniz sicilime işleniyor…Suçluyum,sizlere takılalı! *** Töre ’yi aldım dilime… Sözcük avına çıktım, fikir üretenlerden yansımasını dinledim . Sizinle de iz düşümünü paylaşıma giriyorum ; « Cehaletin yargısız infazı… » (Belçikahaber Yayın Müdürü Celil Gündoğdu) « Kadın ve erkek eşitliği törede yoktur, feodal yasa anlayışı, toplumsal dışlanma… »(Avrasya İletişim Vakfı Başkanı Ferhat Şahin Çalışan) « Uygulama, zaman, bölge farklılığı…(Belçikahaber Halkla İlişkiler Müdüresi Zerrin Aydın) « Cinayet,acımasızlık,gelenek… » Bu acımasız törenin kurbanları, beni hep üzmüştür ve yüreğimden yaralamıştır. »(Hürriyet ,Yeni Haber-Gazeteci,Yazar Yusuf Çınal) « Gerilik, Urfa, kıraç bir alan… » (B.A.D.Derneği Başkanı İsmail Sönmez) « Ölüm, kötülük, kayıp… »(Evere Meclis Uyesi Ali İhsan İnce) “Feodalite, dinle kuşatılmış toplumun ürünü, cehalet…”(Şair Nihat Kemal Ateş) “Ataerkil toplum,kadın, başkaldırı…” (A.S.B.L. “Le Cactüs” Ayten Ateş) “Kültür, ölüm,ezilen kadın…” (Şair ,Yazar Yavuz Nufel-Hollanda) “ Yasa,gelenek,uygulama…” Töre’ye çözüm üretmek kolay iş değil… Uzun vadeli bir mücadele, ya tarihe bırakacaksınız, ya da mücadele edeceksiniz. (Şair Hamza İnce-Turkiye) «Töre, muhafazakarlık, cinayet…” (Editör Kemal Kırar-Hollanda) “Düşüncesizlik, paylaşım, itaat (dünyadan bihaber)…”( Şaire Sevgili Özbek-Fransa) ”Yanlış yorum, tamamen yokedilmeli, kadını özgürleştirmeli…” Annelere bir ögüdüm var;” Oğlan çocuklarınızı iyi eğitin”( Şair,Yazar Yakup Yurt) “Kültür, aşiret, cinayet…”(Türkü Evi Sahibi Engin Şahin) “Ezilmis kadın,berdel,acımasız kanunlar…”(Pakize Kaplan-Hollanda) “Erkek, din, aşiret…”( Tiyatro Asmin Yönetmen Ferman Karayiğit-Almanya) FERMAN KARAYiĞiT (Tiyatro Asmin Yönetmen) Uyduruk ve ısmarlama bir doğum tarihine sahip (1966). Evde kalmanın dayanılmaz ağırlığıyla tiyatroya sığındı Grubun yönetmeni; 3 yıl "Küçük sahne" 5 yıl "Mavi sahne" de oyunculuk yaptı."Anaların öfkesi" Oyununu yazdı ve oynadı, "Acılar şenliği", "Eine welt, Ohne viseum", "Bir başkası", "Kadınlık bizde kalsın", "Yaşar ne yaşar, ne yaşamaz", "Temizlikçi terörist" Oyunlarında oynadı "Siyasi abiden terspektifler" Oyununu sahneye taşıma hazırlıklarını yapıyor. Yıllardır dostluğunu yüreğimde taşıdığım Ferman’a… “Sahnede rolüne kendini kaptırmış Oynarken bile...Gerçeği eğitebilen adam. Adımlarında şimşeklerin kıvılcımı Ruhundaki ateş alev çakan Kasırga azgını kısrakla kapışan Tiyatronun yüreğini titreten adam.” Tiyatro Asmin’in “Töre”isimli oyununun Brüksel’de de gösterime girmesi için çalışmalara başlamış bulunuyoruz. Umuyorum ki, katılım ve desteklerinizi bizden esirgemezsiniz. Sizlere şimdiden tesekkür ediyoruz. Biliyoruz ki, dünyaya nam salmış kanayan yaramız “töre”, biz tarihe bırakmak yerine tarihle kapışıp mücadeleye başlayacağız . Bir alıntı aklıma geldi; “Yunusun birisi hastaysa, diğer yunuslar batmaya başlayana kadar etrafında dönerler… Hava alabilsin diye. Ölmüşse en sonunda bırakırlar… Batmasını izleyerek!” Artık ne zaman izleyici olmamız gerektiğini öğrenmeye başlasak diyorum, öncesi çabalamalı ve çözüm yolları üretmeliyiz. Artık, görev başına…. Saygılarımla Esmer Tual esmertual hotmail.com